درمان قطعی افتادگی ارگان های لگنی

ارگان های لگنی شامل واژن، رحم، مثانه، مجاری ادراری و رکتوم می باشد. این ارگان ها، توسط عضلات کف لگنی در جای خود نگه داشته می شوند. لایه ای از بافت همبندی نیز از این ارگان ها محافظت می کند. زمانی که بافت های لگنی نتوانند این ارگان ها را در جای خود حفظ کنند، پرولپس یا افتادگی ارگان های لگنی اتفاق می افتد. در این مطلب سعی داریم تا به بررسی بیشتر مشکل افتادگی ارگان های لگنی در زنان بپردازیم.

افتادگی ارگان های لگنی چیست؟

ارگان های لگنی به قسمت هایی از بدن زن اطلاق می شود که شامل واژن، رحم، مجاری ادرار، مثانه و رکتوم است. عضلات کف لگنی وظیفه نگهداری این ارگان ها را در محل خود دارند. زمانی که بافت های احشاء لگنی به دلیل شل شدگی نمی توانند این ارگان ها را در جای خود نگه دارند، افتادگی یا در اصطلاح پزشکی پرولاپس (Prolapse) اتفاق می افتد. در واقع، افتادگی ارگان های لگنی، زمانی اتفاق می افتد که بافت و عضله قادر به حمایت ارگان های لگنی نیستند و به سمت پایین افتادگی پیدا می کنند. این مشکل می تواند شامل  افتادگی رحم، افتادگی مثانه و افتادگی راست روده باشد.

انواع مختلف افتادگی لگن چیست؟

افتادگی لگن انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

• سیستوسل (Cistocel): زمانی که مثانه به سمت واژن افتادگی پیدا می کند. به این نوع افتادگی لگن، افتادگی مثانه نیز گفته می شود.
• انتروسل (Enterocele): زمانی که روده کوچک به طرف واژن بیرون می زند.
• رکتوسل (Rectocele): زمانی که رکتوم به سمت واژن بیرون می زند.
• افتادگی رحم (Uterine Prolapse): زمانی که رحم به سمت واژن افتادگی پیدا می کند.

در تصویر زیر تفاوت این افتادگی ها را مشاهده خواهید کرد:

انواع افتادگی ارگان های لگنی

علائم و نشانه های افتادگی ارگان های لگنی چیست؟

علائم افتادگی لگن اغلب به تدریج ظاهر می شوند و در ابتدا تشخیص داده نخواهند شد. افتادگی عمدتا توسط پزشک متخصص زنان و در معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. خانم های مبتلا می توانند با علائم زیر روبرو شوند:

• احساس فشار و پر بودن لگن
• بیرون زدگی واژن
• بیرون زدگی ارگان ها از واژن
• ترشح ادرار (بی اختیاری ادرار)
• عدم تخلیه کامل مثانه
• دردهای قسمت انتهایی شکم

تفاوت شکل واژن در حالت طبیعی رحم و حالت افتادگی رحم

علت افتادگی ارگان های لگنی چیست؟

عوامل تاثیرگذار در بروز پرولاپس در زنان تاثیرگذارند که عبارتند از:

• بارداری و زایمان
• بارداری سخت و یا درد در هنگام زایمان
• وزن زیاد نوزاد در هنگام تولد
• چاقی و اضافه وزن
• کاهش سطح هورمون های استروژن بعد از یائسگی
• یبوست دائم
• برونشیت یا سرفه های مداوم
• بلند کردن وزنه های سنگین به صورت مداوم

یکی از علت های افتادگی لگن زایمان است اما سایر عوامل نیز بر تشدید پرولاپس و یا بروز آن تاثیر دارند.

راه درمان افتادگی ارگان های لگنی چیست؟

در صورتی که علائم افتادگی لگن، فعالیت های روزانه را مختل کرده باشد، نیاز به درمان خواهد بود و باید حتماً در اسرع وقت به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کرد. معمولاً در ابتدا درمان های غیر جراحی برای بیمار در نظر گرفته می شود. در صورت عدم مشاهده تغییر در علائم، جراحی از سوی پزشک تجویز خواهد شد. به طور کلی برای درمان این مشکل هم راه های غیرجراحی و هم جراحی وجود دارد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

راه های درمان غیر جراحی افتادگی لگن چیست؟

روش های غیرجراحی افتادگی عبارتند از:

پساری

اولین درمان غیر جراحی افتادگی ارگان های لگنی می باشد. این دستگاه سیلیکونی  داخل واژن قرار می گیرد تا حمایت بیشتری برای ارگان های لگنی فراهم شود و به این ترتیب ارگان ها در محل اصلی خود قرار بگیرند.  پساری (Pessary) نوعی وسیله (نوعی پروتز) از جنس سیلیکون است که دکتر زنان و زایمان آن را در داخل واژن قرار می دهد. به این ترتیب حائل و پشتیبانی برای ارگان های لگنی ایجاد می شود و مانع از بی اختیاری ادرار، پرولپس و افتادگی می شود. قرار دادن پساری در داخل واژن حتماً باید توسط متخصص و یا با آموزش او انجام شود زیرا در صورت اشتباه ممکن است به واژن آسیب وارد کند. اندازه و نوع این وسیله بعد از معاینه متخصص و با توجه به مشکل تعیین می شود. بیمار می تواند پساری را در هنگام خواب از بدن خارج کند.

انواع پساری

ورزش کگل

ورزش کگل (Kegel) یکی از راه هایی است که کمک می کند تا عضلات اطراف مثانه، واژن، رحم و رکتوم منقبض و به این ترتیب تقویت شوند. نحوه انجام تمرینات کگل نیز ساده است و به راحتی می توانید آن را انجام دهید. نحوه انجام ورزش کگل این گونه است که ابتدا حالت راحتی به بدن خود می دهد تا کاملاً راحت و آرام باشید. این کار می تواند روی صندلی یا در حالت دراز کشیده باشد. زمانی که بدن کاملاً آماده و آرام شد، از طریق بینی نفس عمیقی بکشید. اجازه دهید که شکم پر از هوا شود. در زمان تنفس، به مدت 3 تا 6 ثانیه عضلات کف لگن را به آرامی منقبض کنید. سپس آرام آرام نفس را از دهان بیرون بدهید و عضلات کف لگن را شل کنید. به مدت 6 تا 10 ثانیه صبر کنید. مجدداً این کار را تکرار کنید. به این کار، ورزش کگل گفته می شود. این تمرین باید روزی 2 تا 3 ست و هر ست 10 بار انجام شود.

یکی دیگر از انواع ورزش کگل این است که  روی زمین دراز بکشید و بدن را ر حالت آرامش قرار دهید. پاها را خم کرده و کمی از هم فاصله دهید. دست ها را درکنارتان قرار دهید و به آرامی، در حالی که شانه روی زمین قرار دارد، کمر را کمی بالا بکشید. چند ثانیه صبر کنید و سپس به آرامی بدن را روی زمین قرار دهید. 10 ثانیه صبر کنید و مجدد این روش را تا 15 بار تکرار کنید.

نحوه انجام ورزش کگل

در صورتی که در هنگام ورزش احساس فشار و درد داشتید، تمرین را متوقف کنید. این ورزش اگر به درستی انجام شود هم برای زنان و هم برای مردان (درمان مشکل نعوظ) مفید است. اما اگر به درستی انجام نشود، مناسب نخواهد بود. به همین دلیل در صورت احساس درد، حتما با متخصص زنان خود مشورت نمایید.

تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی

تغییر خورد و خوراک و بهبود سبک زندگی می تواند به تسکین علائم کمک کند. به عنوان مثال، محدود کردن مصرف مایعات به کنترل بی اختیاری ادرار کمک خواهد کرد. مصرف هر چه بیشتر فیبر، مکشلات مربوط به حرکات روده ای را تسکین خواهد داد.

کاهش وزن

در خانم های که با مشکل چاقی مواجه هستند، کم کردن وزن می تواند به تسکین علائم کمک کند.

جراحی افتادگی لگن چه زمانی انجام می شود؟

متخصص زنان و زایمان زمانی تصمیم به انجام جراحی لگن برای بیمار می گیرد که تشخیص دهد شدت علائم پرولپس زیاد است. از دیگر عوامل تاثیرگذار بر تصمیم به جراحی پرولپس عبارتند از:

• سن: اگر جراحی در سنین پایین انجام شود، احتمال بازگشت مجدد افتادگی و درمان بیشتر خواهد بود. در صورتی‌ که جراحی در سنین بالا انجام‌ شود، سلامت جسمانی و سوابق جراحی ها بر‌ نوع جراحی که انتخاب می شود، تاثیر خواهد گذاشت.
• برنامه بارداری: در حالت ایده آل، خانم‌ هایی که خواهان داشتن فرزند هستند، باید جراحی را تا زمان اطمینان از عدم بارداری در آینده به تاخیر بیندازند تا احتمال بروز مجدد افتادگی به صفر برسد.
• شرایط سلامتی: جراحی می تواند خطراتی را به همراه داشته باشد، به خصوص اگر‌ فرد مبتلا به شرایط پزشکی از‌ قبیل دیابت، بیماری قلبی و یا مشکلات تنفسی باشد.

آیا عمل افتادگی لگن به تسکین علائم کمک می کند؟

ضمانتی وجود ندارد که درمان از جمله جراحی به تسکین علائم‌ کمک کند. حتی احتمال بروز مشکلاتی از قبیل درد حین رابطه جنسی، دردهای لگنی و یا بی اختیاری ادرار بعد از‌ جراحی وجود دارد.

نحوه جراحی افتادگی ارگان های لگنی

انواع جراحی افتادگی کدام است؟

در کل، دو نوع جراحی برای پرولاپس وجود دارد:

جراحی ابلیتراتیو

در این روش جراحی، واژن بسته و یا باریک می شود تا محافظت بیشتری از ارگان های لگنی صورت گیرد. از برقراری رابطه جنسی بعد از این جراحی باید خودداری شود.

جراحی بازسازی

هدف از جراحی بازسازی، ترمیم و بازسازی ارگان ها به موقعیت اصلی می‌باشد. برخی انواع این روش جراحی، از طریق برشی در واژن انجام می شوند و برخی دیگر از طریق برش بر روی شکم و‌ به طریق لاپاراسکوپی. برای انجام این جراحی حتماً باید به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا این عمل به درستی انجام شود.

دوره نقاهت جراحی افتادگی ارگان های لگنی چقدر است؟

طول دوره نقاهت به نوع جراحی بستگی دارد. معمولا نیاز است بیمار چند هفته ای را در منزل استراحت کند.

مراقبت های پیش از عمل افتادگی لگن چیست؟

برای عمل پرولاپس نیز باید مانند تمام عمل های جراحی دیگر مراقبت های لازم پیش از عمل انجام شود. این اقدامات عبارتند از:

• از 12 ساعت پیش از عمل بیمار باید ناشتا باشد. شب عمل بهتر است سوپ میل شود.
• شب قبل از انجام جراحی باید شست و شوی روده انجام شود.
• پیش از انجام باید ناحیه پرینه تمیز و تراشیده شود.
• در صورت مصرف هر گونه دارویی باید به پزشک اطلاع دهید.
• از زیورآلات و اشیای فلزی مانند گیره مو، گوشواره استفاده نکنید و روز عمل اعضای مصنوعی خود مانند لنز را خارج کنید.
• لاک ناخن، ناخن کاشته شده، ناخن مصنوعی و آرایش باید قبل از عمل پاک و جدا شوند.

مراقبت های بعد از عمل افتادگی چیست؟

بعد از این جراحی نیز خانم ها باید مراقبت هایی را انجام دهند که عبارتند از:

• بعد از جراحی، پزشکتان مشخص می کند که چه زمانی باید غذا خوردن را آغاز کنید. بهتر است ابتدا غذا خوردن را با مایعات شروع کنید.
• برای جلوگیری از یبوست بعد از عمل و ممانعت از فشار به بخیه ها باید از غذاهای فیبردار مانند میوه ها و سبزیجات و مایعات فراوان استفاده کنید.
• برای بلند شدن از تخت بعد از جراحی، به آرامی و با کمک نزدیکان بر لبه تخت بنشینید و اگر سرگیجه نداشتید بلند شوید.
• بعد از هر بار ادرار و مدفوع باید ناحیه عمل با بتادین استریل شود و با دستمال یک بار مصرف خشک شود.
• از انجام فعالیت های شدید بدنی، ورزش و یا بلند کردن اجسام سنگین به مدت چند هفته باید خودداری شود.
• برقراری رابطه جنسی به مدت چند هفته ممنوع می باشد.

کلام آخر

در این مطلب سعی کردیم تا به بررسی دقیق مشکل افتادگی ارگان های لگنی در زنان بپردازیم تا با شناخت علائم و نشانه های آن بتوانید با مراجعه به بهترین متخصص زنان و زایمان مشکل را به کمک روش های غیر جراحی و یا جراحی حل کنید.